Nhắc đến những nhạc cụ truyền thống trong văn hóa tâm linh của người Việt, không thể không kể đến khánh. Âm thanh của khánh vang xa, ngân nga, thường được sử dụng trong các nghi lễ tôn giáo, các buổi tụng kinh, niệm Phật, cũng như trong các nghi thức cung đình, triều đại. Trong bài viết này, Tâm Linh QH sẽ cùng bạn tìm hiểu cái khánh là gì? ý nghĩa văn hóa và phong thủy của loại nhạc cụ đặc biệt này.
Cái Khánh Là Gì?
Khánh là một nhạc cụ truyền thống lâu đời, đóng vai trò quan trọng trong văn hóa Việt Nam từ xa xưa. Nguồn gốc của nó bắt nguồn từ Trung Quốc, nhưng qua bàn tay sáng tạo của người Việt, khánh đã được cải biên và phát triển, mang trên mình nhiều ý nghĩa và công năng mới mẻ. Không chỉ đơn thuần là một nhạc cụ, khánh còn trở thành biểu tượng cho nghi lễ, quyền lực và cả vẻ đẹp trang sức.
Hình dáng và chất liệu của khánh đã có sự thay đổi theo thời gian và địa lý. Khánh ban đầu có hình vuông khi xuất hiện tại Trung Quốc, nhưng khi du nhập vào Việt Nam, nó đã được biến tấu thành hình lưỡi liềm. Chất liệu chế tác khánh cũng đa dạng, từ đá, ngọc quý tinh xảo trong quá khứ đến đồng phổ biến ngày nay. Khánh thời xưa có hình dạng hai bên đầu rũ xuống như cái bảng, với núm ở giữa để gõ. Âm thanh vang vọng hùng hồn được tạo ra khi người chơi sử dụng búa gõ vào phần phình ra chính giữa.
Khánh thường được những người mộ đạo dâng tặng cho các chùa miếu như một vật phẩm tâm linh. Trên khánh thường được khắc ghi thông tin về hoàn cảnh, trọng lượng, chi phí nguyên vật liệu và tên người tài trợ để ghi nhớ công đức của họ.
Ngày nay, khánh đóng vai trò quan trọng trong Phật giáo bởi âm thanh và hình dáng đặc biệt của nó. Theo Kỳ Viên Đồ kinh, khánh có thể chứa được tới 10 thăng gạo, khi đánh lên phát ra âm thanh vang vọng khắp 3000 thế giới. Ngoài những chiếc khánh đồng lớn đặt tại lầu chuông, các tăng ni, phật tử còn sử dụng những chiếc khánh nhỏ hình bát trong các nghi lễ Phật giáo.
Các Loại Khánh
Dựa trên hình dáng nguyên thủy của khánh thời cổ đại, người Việt đã sáng tạo và phát triển khánh thành nhiều hình dạng đa dạng, trong đó phổ biến nhất là ba loại sau:
- Loại khánh đầu tiên là khánh dẹp, thường được treo tại các lầu, hành lang của nhà trượng, trụ trì trong chùa. Khi có việc cần thông báo, khánh dẹp sẽ được sử dụng để tạo tiếng vang. Khánh dẹp có kiểu dáng hình chữ nhật, được chế tác từ đồng hoặc gỗ.
- Loại khánh thứ hai là khánh tròn, có hình dáng như một chiếc bát úp. Khánh tròn thường được các tăng ni, phật tử sử dụng trong các khóa tụng niệm, cư hành pháp hội. Kích thước khánh tròn đa dạng, từ to đến nhỏ, và thường được đặt ở phía đông cửa chính.
- Loại khánh thứ ba là khánh tay, hay còn được gọi là dẫn khánh. Theo kinh Phật, “Tiểu khánh to như trái đào, dưới đáy khoét lỗ tra nhánh trúc nhỏ làm cán, dùng dùi sắt nhỏ đánh, để dẫn chúng tụng niệm hành lễ”. Khánh tay có hình dạng bán cầu, mặt dưới được khoan lỗ để gắn cán gỗ hoặc đồng dùng để gõ vào mặt khánh tạo ra âm thanh vang vọng. Loại khánh này thường được sử dụng tại gia đình bởi các Phật tử tu tại gia.
Ý Nghĩa Của Khánh Trong Văn Hóa Việt
Bên cạnh những nhạc cụ truyền thống như chuông đồng, trống đồng, chiêng đồng, khánh đồng cũng đóng vai trò quan trọng trong văn hóa tâm linh của người Việt. Những họa tiết được chạm khắc trên khánh đồng không chỉ đơn thuần là trang trí mà còn là hiện thân cho tinh hoa văn hóa, tư tưởng và lối sống của người Việt Nam.
Theo ghi chép của các vị Thiền sư, tiếng khánh có tác động to lớn đối với những người tu thiền định. Tương truyền, khi các thiền giả đạt trạng thái “diệt thọ tưởng định”, dù trời long đất lở cũng không thể lay động tâm thức của họ. Tuy nhiên, chỉ vài tiếng vang từ chiếc khánh nhỏ bé lại đủ sức thức tỉnh các ngài.
Có thể thấy, tuy khánh nhỏ bé nhưng uy lực của nó không hề tầm thường. Tiếng khánh có khả năng đánh thức tâm hồn con người đang u mê, lạc lối, giúp họ tỉnh thức và hướng đến những điều tốt đẹp, những giá trị chân – thiện – mỹ. Âm thanh ấy xua tan mệt mỏi, muộn phiền, mang lại thanh nhàn cho tâm hồn, góp phần tạo nên cuộc sống bình an.
Trong phong thủy, khánh được xem như pháp khí bảo hộ, có khả năng trấn giữ cô hồn, dã quỷ, xua đuổi những điềm xấu, tà khí, mang lại may mắn, an lành và hạnh phúc cho con người.
Lời Kết
Âm thanh của khánh giúp thức tỉnh tâm hồn con người, mang lại sự thanh tịnh, bình an trong tâm hồn. Trong phong thủy, khánh được xem như pháp khí bảo hộ, có khả năng xua đuổi tà khí, mang lại may mắn cho gia chủ. Hình ảnh khánh còn tượng trưng cho sự viên mãn, sung túc, hạnh phúc.
