Nổi bật trên bàn thờ gia tiên, bên cạnh bài vị của các bậc tiên tổ, khám thờ tọa lạc trang trọng, thu hút mọi ánh nhìn bởi vẻ đẹp trang nghiêm và ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Vậy khám thờ là gì? Hãy cùng Tâm Linh QH tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết dưới đây.
Khám Thờ Là Gì?
Khám thờ là một đồ thờ cúng mang hình dáng như một chiếc tủ có cửa đóng mở, bên trong đặt bài vị của tổ tiên, nơi lưu giữ linh hồn của những người đã khuất. Bài vị đặt nơi trang trọng nhất trong khám thờ, ghi chép thông tin tiên tổ. Chính giữa khám thờ là hai chữ Thần Chủ, thờ cúng các thế hệ từ 4 đời trở lên (Cao tằng, Tổ, Khảo) thể hiện đạo hiếu và gìn giữ truyền thống gia đình.
Trong nghi thức lập bàn thờ gia tiên truyền thống, gia chủ sau khi sắm sửa đầy đủ đồ thờ và viết chữ “Thần Chủ” lên khám sẽ mời một vị quan uy tín đến thực hiện nghi lễ khai hoa điểm nhãn. Nghi lễ này bao gồm việc vị quan dùng son điền thêm nét chấm còn thiếu cho chữ “Chủ” để hoàn thiện chữ Hán.
Ý Nghĩa Khám Thờ
Nơi ẩn chứa thế giới tâm linh thiêng liêng, nơi các hương linh tụ hội và ngự giá chính là khám thờ. Giống như một ngôi nhà nhỏ dành riêng cho các vị Thần Thánh và linh hồn người thân, khám thờ không chỉ mang giá trị tâm linh mà còn là tác phẩm nghệ thuật tinh xảo với hoa văn và hình dáng cầu kì, thể hiện phong cách nghệ thuật và giá trị văn hóa của mỗi thời đại. Qua đó, truyền tải và lưu giữ nét đẹp văn hóa dân tộc cho các thế hệ mai sau.
Trong không gian thờ, khám thờ là nơi linh thiêng, biểu tượng cho ngôi nhà thu nhỏ dành cho các vị Thần Thánh và linh hồn người thân ngự xuống. Đây là nơi thể hiện lòng thành kính và sự biết ơn vô bờ bến của con cháu đối với ông bà tổ tiên.
Ngoài ý nghĩa tâm linh, khám thờ còn là nơi lưu giữ những giá trị nghệ thuật và lịch sử độc đáo. Lấy ví dụ như khám thờ tại đền Bà Tấm, ta có thể nhận thấy những nét đặc trưng của kiến trúc nhà Mạc thể hiện qua dáng dấp tổng thể.
Mặt trước của khám được trang trí với bức bàn, y môn chạm khắc tinh xảo hình rồng chầu hoa cúc – biểu tượng đặc trưng của thời Mạc. Mặt sau thân khám được chia thành ba ô nằm ngang, hai ô đầu chạm hoa cúc cách điệu, ô giữa chạm hình rồng trong khung tròn. Phong cách chạm khắc rồng ở đây mang dấu ấn của thời Lê sơ.
Khám Thờ Thường Được Làm Bằng Gì?
Tương tự như nhiều sản phẩm khác, thị trường đồ thờ cúng cũng vô cùng phong phú và đa dạng. khám thờ hiện nay được chế tác chủ yếu từ hai chất liệu phổ biến là gỗ và đồng. Trong khi đồ thờ bằng gỗ mang nét đẹp giản dị, mộc mạc, gần gũi với thiên nhiên, thì đồ thờ bằng đồng lại được ưa chuộng bởi vẻ ngoài sang trọng, đẳng cấp và độ bền trường tồn cùng năm tháng.
Khám Thờ Bằng Gỗ
Chất liệu gỗ từ lâu đã được ưa chuộng và sử dụng phổ biến trong chế tác đồ thờ cúng, đặc biệt là khám thờ. Trước đây, khi kỹ thuật gia công còn hạn chế, khám thờ gia tiên, khám thờ phật chủ yếu được làm từ gỗ. Gỗ sở hữu nhiều ưu điểm nổi bật như giá thành hợp lý, nguyên liệu dồi dào, dễ dàng chế tác theo yêu cầu. Bên cạnh đó, vật phẩm thờ bằng gỗ cũng có độ bền cao, đặc biệt là những loại gỗ quý hiếm có thể tồn tại hàng trăm năm và mang giá trị thẩm mỹ vượt thời gian.
Do đặc tính của chất liệu, khám thờ gỗ thường gặp khó khăn trong việc bảo quản, tuổi thọ không cao và dễ bị mối mọt tấn công sau một thời gian sử dụng. Hơn nữa, gỗ là vật liệu dễ cháy, tiềm ẩn nguy cơ hỏa hoạn nếu không được bảo quản và sử dụng cẩn thận. Do đó, gia chủ cần lưu ý đặt khám thờ ở vị trí an toàn, tránh xa nguồn nhiệt và thường xuyên kiểm tra, vệ sinh để đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy.
Khám Thờ Bằng Đồng
Ngày nay, chất liệu đồng thường được sử dụng nhiều trong đời sống. Ưu điểm của vật liệu này là độ bền tốt và tuổi thọ sử dụng lâu dài. Sản phẩm có thể được chia thành các bộ phận có thể đúc được và sau đó được lắp ráp lại, phù hợp để tạo ra các vật phẩm có kích thước khác nhau, kể cả các sản phẩm có quy mô lớn. Mẫu bàn thờ bằng đồng đẹp có đường nét chạm khắc tinh xảo, chữ viết rõ ràng, trang nhã, bề mặt nhẵn mịn bắt mắt và kết cấu linh hoạt.
Mặc dù sở hữu nhiều ưu điểm vượt trội, khám thờ đồng cũng tồn tại một số hạn chế nhất định. So với khám thờ gỗ cùng kích thước và mẫu mã, khám thờ đồng thường có mức giá cao hơn. Bên cạnh đó, do đặc tính kim loại, đồng dễ bị oxy hóa theo thời gian, dẫn đến tình trạng xuống màu nếu không được xử lý bề mặt kỹ lưỡng. Do vậy, gia chủ cần lưu ý lựa chọn sản phẩm từ cơ sở uy tín, đảm bảo chất lượng gia công và thực hiện vệ sinh, bảo quản định kỳ để giữ gìn vẻ đẹp bền lâu cho khám thờ đồng.
Cách Bài Trí Khám Thờ Chuẩn Nhất
Khám thờ thường được đặt ở chính giữa, trên bục phía sau bàn thờ, hai bên có treo tranh hoặc tranh vẽ người thân đã khuất trong gia đình. Việc đặt bàn thờ ở vị trí như vậy không chỉ thể hiện sự tôn kính của con cháu đối với tổ tiên mà còn giúp cấp trên tạo được một nơi an toàn để trở về.
Khám thờ đặt trên bàn thờ Thần Tài, thường được đặt ngay giữa cửa trước của ngôi nhà. Nếu bàn thờ Thần Tài được đặt trong cửa hàng, văn phòng thì gia chủ phải chú ý hướng sắp xếp các vật dụng theo mệnh để tăng thêm thịnh vượng, thu hút tài lộc, may mắn trong làm ăn.
Lời Kết
Khám thờ là biểu tượng tâm linh quan trọng, thể hiện lòng hiếu thảo và sự trân trọng tổ tiên. Đây là nơi đặt bài vị, gắn kết gia đình, thể hiện niềm tự hào về nguồn cội. Thờ cúng tổ tiên tại khám thờ là nét đẹp văn hóa cần gìn giữ, phát huy, củng cố giá trị tinh thần và bồi đắp tình yêu thương gia đình.
